استفاده از طراحی در افزایش امنیت اجتماعی فضاهای جرم خیز شهری (نمونه موردی محله بیسیم زنجان)

این پژوهش به دنبال پیشگیری از جرم با استفاده از طراحی محیطی و افزایش امنیت اجتماعی و کیفیت فضاهای جرم خیز شهری است. بالطبع، دستیابی به این هدف، به افزایش امنیت و رفاه ساکنان محله، برقراری عدالت اجتماعی در دستیابی به خدمات و تسهیلات شهری، ایجاد محله ای امن و پایدار، سرزنده و پویا می انجامد. اهداف تحقیق عبارتند از: - بررسی عوامل موثر بر وقوع جرم و ناامنی و به حداقل رساندن تاثیر این عوامل در فضاهای جرم خیز شهری. - ارائه راهبردهای بسترساز جهت "برنامه ریزی"، "طراحی کالبدی" و "مدیریت اجتماعی" فضاهای جرم خیز شهری و ارائه ی راهکارهایی با استفاده از طراحی کالبدی در راستای پیشگیری از جرم، بالا بردن سطح امنیت اجتماعی و افزایش کیفیت فضاهای جرم خیز شهری. یافته های پژوهش نشان می دهد، مهم ترین کانون جرم خیز شهر زنجان بر منطقه اسکان غیررسمی بی سیم انطباق یافته، که طی سال های اخیر در اثر مهاجرت های بی رویه و کنترل نشده روستایی شکل گرفته و گسترش یافته است. مجموعه "ویژگی های ناهنجار کالبدی"، در کنار "ویژگی های جمعیتی" و "اجتماعی" حاکم بر این منطقه باعث شده است تا این محدوده محل تمرکز میزان قابل توجهی از جرایم شهر باشد. از سوی دیگر عوامل گوناگون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، مدیریتی و محیطی (کالبدی) در سطح جامعه موجب بوجود آمدن رفتارهای نا متعارف و نا هنجاری ها می شوند که در نهایت موجب بروز جرم و ایجاد احساس نا امنی می گردند. در این پژوهش نیز با علم به تاثیر عوامل درونی و بیرونی ذکر شده، پس از بررسی مفاهیم و بنیان ها، در جهت تمرکز بر حیطه ی معماری، بیشترین تاکید و تمرکز بر روی عوامل کالبدی موثر بر وقوع جرم و احساس نا امنی می باشد که در 7 دسته ی اندازه و فرم فضا، آسایش بصری و محیطی، قلمرو بندی و دسترسی، نظارت طبیعی، سرزندگی، خاطره انگیزی و انعطاف پذیری تفکیک شده اند. لذا با شناسایی عوامل کالبدی موثر بر بروز جرم و نا امنی در فضاهای جرم خیز شهری، و با فراهم کردن بستری مناسب جهت برنامه ریزی، طراحی و مدیریت این فضاها، راهبردها و راهکارهایی را با استفاده از طراحی کالبدی در جهت کاهش بروز جرم و در نتیجه افزایش امنیت اجتماعی و کیفیت فضاهای محله بیسیم زنجان به عنوان یکی از مناطق جرم خیز شهر زنجان، ارائه داده است. این امر با ایجاد تعامل میان "دولت" (که منظور سازمان های مسئول در این زمینه مانند قوای مجریه، قضاییه، مقننه، نیروی انتظامی، دفتر مطالعات و پیشگیری از وقوع جرم، سازمان خدمات طراحی شهرداری، سازمان نوسازی و بهسازی کشور، آموزش و پرورش و ... می باشد)، "متخصصان" (پژوهشگران و طراحان) و" مردم" (که در مقیاس محلی ساکنان محل و در مقیاس وسیع تر جامعه و اجتماع را شکل می دهند)، به عنوان مولفه های بسترساز و تسهیل کننده ی پیشگیری از جرم و برقراری امنیت اجتماعی، می تواند به عنوان چشم اندازی برای گسترش این دانش و توسعه ی آن توسط سایر پژوهشگران و متخصصان کشور باشد. کلمات کلیدی: پیشگیری از جرم، طراحی محیطی، cpted